როგორ მესმის რადიკალიზმი მიშისტური იდეოლოგიის წინააღმდეგ ბრძოლაში

ბაქარ ბერეკაშვილი

როგორ მესმის რადიკალიზმი მიშისტური იდეოლოგიის წინააღმდეგ ბრძოლაში

წერილი მემარცხენე ბეგობრებს!





“იმისთვის, რომ შეიყვარო სამართლიანობა და თანასწორობა არ არის საჭირო უკიდურესი სათნოება; საკმარისია მხოლოდ ის, რომ ხალხმა იცოდეს სიყვარული“



მაქსიმილიან რობესპიერი





დღეს არსებული რეჟიმი საქართველოში ერთ-ერთი ყველაზე მჩაგვრელი რეჟიმია რაც ალბათ მე და ჩემს თაობას დღემდე განვლილი პერიოდის მანძილზე ახსოვს. მჩაგვრელი, თავისი ნეო-ლიბერალური, სოციალურ-დარვინისტური, ნეოკონური და მემარჯვენე ფუნდამენტალისტური იდეების ჰიბრიდად, რომ არის წარმოქმნილი, ნამდვილი მონსტრი, დაცარიელებული ჰუმანიზმისა და პასუხისმგებლობის გრძნობისაგან. ასეთ იდეთა ჰიბრიდს კი მე პირადად ზუსტადაც, რომ მიშისტურ იდეოლოგიას დავარქმევდი, იდეოლოგიას, რომელიც დასცინის ადამიანს და მის ბედს, ეს არის იდეოლოგია, რომელსაც ადამინის გონში იმგვარი სითხე შეაქვს რომელიც საბოლოოდ მოშლის ადამიანის გონის განვითარებას, მოშლის და დაალპობს ამ გონს ისე, რომ დეკარტეს მიმზიდველი ლათინური სენტენცია Cogito ergo sum , სამუდამოდ გაქრება სოციუმის კოლექტიური მეხსიერებიდან.



დღეს, პროგრესულად მოაზროვნე პოლიტიკოსებში, აკადემიურ წრეებში, მემარცხენე ინტელექტუალებში, სტუდენტებში, გლეხებსა თუ პროლეტარებს შორის სხვდასხვა ფორმატსა თუ კოტქსტში მიმდინარეობას აქტიური დისკუსია იმაზე თუ როგორ ვებრძოლოთ მიშისტურ იდეოლოგიას და ამ რეჟიმს. პოლიტიკური გზა - ეს არის ის ერთადერთი გზა რაც მიმაჩნია, რომ ყველაზე ეფექტური იქნება ამ რეჟიმის წინააღმდეგ ბრძოლაში, იმგვარი გზა, რომელიც მკვეთრად დაუპირისპირდება მიშისტური იდეოლოგიისათვის დამახასიათებელ ნიშნებს რაც ზედოთ არის მოყვანილი და დაეფუძნება იმ მიზნებს რაც ორიენტირებულია ჭეშმარიტად მემარცხენე იდეებზე, საყოვალთაო ნების იდეას და ხალხის ინტერესის უზენაესობაზე.



ისმის კითხვა ვის და რას ვებრძოლოთ კონკრეტულად?



პირველ რიგში, ღრმად მწამს და პრინციპულად, რომ უნდა ვებრძოლოთ იმ იდეებს, რომელიც გაბატონებულია მმართველ პოლიტიკურ ელიტაში, ეს არის ნეო-ლიბერალური და ნეო-კონური კონცეპტები, რომელიც ამდიდრებს ერთ კლასს, კონკრეტულად კი ბურჟუაზიას და რომელსაც არაფერი აქვს საერთო საყოველთსაო ინტერესებთან და საზოგადოებრივ სიკეთესთან. უნდა ვებრძოლოთ ამ იდეებს ყველაგან სადაც კი ამის საშუალება მოგვეცემა, უნდა მოვახდინოთ ამ იდეათა აბსოლუტური მარგინალიზაცია ჩაგრულ სოციალურ კლასებში, ჩევნ უნდა დავანახოთ მოქალაქეებს მიშისტური ბურჟუაზიის მანკიერი მხარე, მათი როგორც სოციალური ცხოვრების წესი ისე პოლიტიკური აზროვნების მიმართულებანი. ჩვენ უნდა დავგმოთ სოციალური დარვინიზმი, ინდივიდუალიზმი და პოსტ-მოდერნიზმის ის პროდუქტები რაც აძლიერებს ამ რეჟიმს (კონფორმიზი, ოპორტუნიზმი, ელიტიზმი და ასე შემდეგ). იდეებთან ბრძოლა მნიშვნელოვნად შეარყევს რეჟიმის სიძლიერეს, ოღონდაც ამ იდეებთან ბრძოლა იმგავარდ მესმის, რომ ამ იდეების მანკიერება და სიბოროტე დაანახო ჩაგრულ კლასს, უბრალოდ ხალხს.



უნდა ვებრძოლოთ მმართველ პოლიტიკურ ელიტას, როგორც ინდივიდების ასევე ინსტიტუტების დონეზე, დავარქვათ ყველას თავისი სახელი. ამასთანავე უნდა ვებრძოლოდ იმ ოპოზიციას, რომელიც მნიშვნელოვნად აძლიერებს ამ რეჟიმს (მაგალითად ქრისტია-დემოკრატებს), რომელთა ბნელი მესიანისტური, ეთნო-ნაციონალისტური და პოპულისტური იდეები მხოლოდ ამ რეჟიმის გაძლიერებას ემნსახურება და არაფერი აქვს საერთო აუთენტურად ოპოზიციურ აზრთან.



ჩვენ უნდა ვებრძოლოთ ცინიზმს და ირნიული დამოკიდებულებას სოციალური უსამართლობის და ეკონომიკური უთანასწორობის მიმართ. დღევანდელ სოციალურ და პოლიტიკურ სივრცეში სამწუხაროდ ალმაცერად უყურებენ ამგვარ ცნებებს, მაშინ როდესაც ეს საკითხებია ზუსტად მგრძნობიარე დღევანდელ საქართველოში. სოციალური პრობლემების მიმართ ცინიკური დამოკიდებულება, ასევე იმ აზროვნების პროდუქტია რასაც მიშისტური იდეოლოგია ამზადებს.



და ბოლოს, მე მწამს, რომ ძალიან მნიშვნელოვანია ელიტისტი ლიბერალი ინტელექტუალების წინააღმდეგ ბრძოლა, რადგანაც ამ რეჟიმს არა მხოლოდ მიშა და მისი გავლენიანი პოლიტიკანები აძლიერებენ, არამედ არანაკლებ აძლიერებენ ზუსტადაც ლიებარალი ინეტელეტუქლები, ადამიანები, რომლებიც თავიანთი პაკაზუხური და პოზიორა ლიბერალური იდეების წინ წამოწევით და კონფორმიზმით ამ რეჟიმის სიდიადეს და სიძლიერეს კვებავენ, ამგვარი არაფრის მომცემი იდეების წინ წამოწევით ჩქმალავენ ისინი იმ სოციალური და ეკონომიკური უთანასწორობის პრობლემებს, რაც საქართველოშია, ისინი არიან ზუსტად ბურჟუაზიის აგენტები და მიშისტური რეჟიმის ერთ-ერთი ძლიერი დასაყრდენი. ისინი აკეთებენ ზუსტად იმას, რომ ხალხს არ აფიქრებინონ. რომ სოციალურ პრობლემებზე ზრუნვა აუცილებელი საჭიროებაა დღევანდელ პირობებში და სტიგმატიზაციას ახდენენ ამგვარი მიდგომების, კარგად ამბობდა ფილოსოფისი მერაბ მამარდაშვილი, რომ იდოელოგიის არსი იმაში კი არ მდგომარეობს თუ რა უნდა იწამო არამედ იმაში თუ რა არ უნდა გაიფიქრო. მაშასადამე, ელიტისტ ლიბერალი ინეტელქტუალების წინააღმდეგ ბრძოლა არსებული რეჟიმის წინააღმდეგ ბრძოლოს მნშვნელოვან კომპონენტად მიმაჩნია.

ლიბერალების მოკრძალებული ხიბლი

ლიბერალების მოკრძალებული ხიბლი

ავტორი: ბაქარ ბერეკაშვილი


დასაწყისი ანუ დაბადება

რასაკვირველია ჩემი სტატიის სათაური, როგორც უკვე შენიშნეთ პარაფრაზირებაა ლუის ბუნუელის გენიალური ფილმისა ბურჟუაზიის მოკრძალებული ხიბლი. თუმცა ამ სტატიის მიზანი სულაც არ არის ბურჟუაზიული ცხოვრების წესის თუ სოციალური ან გნებავთ ადამიანის ინდვიდუალური ფორმაციის კაპიტალისტური თეორიების განხილვა. მინდა ქართველ ლიბერალებზე გესაუბროთ და ემპირიულ კონტექსტში ჟურნალი ლიბერალი მოვაქციო.

თუმცა, სანამ ქართველი ლიბერალებისა და ჟურნალ ლიბერალის დესკრიპციულ ანალიზზე გადავიდოდი და მათ აზროვნების ველში შევეცდები შეღწევას (მერაბ მამარდაშვილის ტერმინია) მანამდე მაინც მოკლედ განვმარტოთ ის თუ რა არის ლიბერალიზმი.

ლიბერალიზმის გაგება

ლიბერალიზმი, როგორც პოლიტიკური ფილოსოფია დამკვიდრდა განმანათლებლობის ეპოქაში, როგორც ლოგიკური პასუხი ერი-სახელმწიფოების მზარდი აღმოცენებისა. ლიბერალიზმის ორი კატეგორია არსებობს: თანამედროვე და კლასიკური. თანამედროვე ლიბერალიზმის ძირითადი იდეა მდგომარეობს იმაში, რომ ხელისუფალმა არავითარ შემთხვევაში არ უნდა განსაჯოს ის თუ რა არის ადამიანისათვის ცუდი და რა კარგი, რა არის ადამიანური სიკეთე და რა ბოროტება, მაშინ როდესაც კლასიკური ლიბერალიზმის ძირითად პრინციპი უმთავრესად ეკონომიკური თავისუფლების მაღალ ღირებულებაში იყო მოქცეული. ამასთანავე, ლიბერალიზმის ზოგიერთი თანამედროვე მოაზროვნე თავიანთ ფილოსოფიურ რეფლექსიებს უფრო მეტად სოციალ-დემოკრატიული დოქტრინის კონტექსტში აქვცევენ და ძირითად აქცენტებს სამართლიანობაზე და სამოქალაქო საზოგადოების განვითარებაზე აკეთებენ და ხშირად ამართლებენ სახელმწიფოს ინტერვენციონისტურ როლს, როდესაც სოციალური უსამართლობა ჰეგემონური ტენდენცია ხდება (მაგალითისათვის ასეთ ფილოსოფოსებად შეგვიძლია დავასახელოთ უილ კიმლიჩკა და რონალ დუორკინი). Eეს მიდგომები ბუნებრივია სულაც არ არის მიმზიდველი კლასიკური ლიბერალიზმის მიმდევართათვის.

თუმცა როგორც უკვე ავღნიშნეთ, თანამედროვე ლიბერალიზმის ზოგიერთი წარმომადგენელი თანამედროვე საერთაშორისო წესრიგის პირობებში ძირითად ფოკუს სახელმწიფოს ინტერვენციონისტურ როლზე აკეთებენ და მოითხოვენ ხელისუფლებისგან არა იმას, რომ ადამიანისა და სოციუმის ცნობიერებაზე გაბატონდნენ არამედ იმას, რომ ხელისუფლებამ უნდა უზრუნველოყოს ისეთი პოლიტიკური სივრცის ჩამოყალიბება, რომელიც შესაძლებლობას მისცემს ადამიანს იცხოვროვს ისეთ სოციალურ და პილიტიკურ სივრცეში, სადაც სოციალური სამართლიანობის, თანასწორობისა და ეკონომიკური კეთილდღეობის პრინციპი გარანტირებული იქნება და თანაბარი შესაძლებლობების პლატფორმა იქნება გაშლილი ინდივიდებისათვის.

თუმცა როგორც თანამედროვე ასევე კლასიკური ლიბერალები თანხმდებიან იმ ძირითად პრინციპზე, რომ ხელისუფალმა არ უნდა განსაჯოს ის თუ რა არის კარგი ადამიანისათვის და უკარნახოს მას ცხოვრების წესი.

რა თქმა უნდა ლიბერალიზმის კრიტიკაც არსებობს, გამომდინარე იქედან, რომ ის არ არის ერთადერთი პოლიტიკური დისკურსი სამყაროში. ლიბერალების კრიტიკოსების ძირითადი მოტივი მდგომარეობს იმაში, რომ ისინი უარყოფენ ლიბერალების მიდგომას ადამიანის სრული თავისუფლების შესახებ მაშინ, როდესაც ასეთი თავისუფლების ლიმიტი აუცილებელია, ასევე კრიტიკოსები აქცენტებს იმაზეც აკეთებენ, რომ დასავლურ ლიბერალიზმს არ შესწევს უნარი უპასუხოს თანამედროვე გამოწვევებს პოლიტიკაში.

ისიც ვიცი რომ ეს ნარატივი რაც ზემოთ არის მოცემული თქვენთვისაც ცნობილია მაგრამ მაინც, ფორმალობისათვის. ლიბერალიზმის თეორიის აბსოლუტურ სიკარგეშიც ვერ გამოვდგები ოპტიმისტად, განსაკუთრებით მაშინ როდესაც ამ სტატიის ავტორი მემარცხენე გახლავთ, თუმცა აი კიმლიჩკას და კანტის თეორიები მაინც ძალინ მიყვარს.

ლიბერალები საქართველოში – გენეზისი და თანამედროვეობა

ჩემმა მეგობარმა სულ ახლახანს მითხრა, რომ მისი ერთი ნაცნობი ქართველ ლიბერალებს ლიბერასტებს ეძახის. ჰმ, ტინტო ბრასს ალბათ აუცილებლად მოეწონებოდა ასეთი ტერმინოლოგიური შეფასება, იმ ადამიანს აუცილიებლად მოიძიებდა თბილისი რომელიღაც უბანში, სახინკლეში მჯდომს და აუცილებლად წაიყვანდა იტალიაში, სადაც ხინკალს ლოგიკური კანონზომიერებით ჩაანაცვლებდა ლაზანია ან პასტა (პიცას შეგნებულად არ ვამბობ, იმდენად ბევრია უკვე საქართველოში რომ, იმერეთის რომელიღაცა დაბინდულ ტყეში გაშენებულ სოფელშიც კი, ქალბატონ მაყვალას საკუთარი მეთოდოლოგია აქვს პიცის შემუშავებული, რომელიც უკვე სოფლის ბრენდია და სადაც მოცარელას მაგიერ იმერული ჭყინტი ყველია გამოყენებული, რომელიც სხვათა შორის მე უფრო მომწონს ვიდრე იტალიელების მოცლილი მაცორელა).

იმერული სოფლისა და იტალიური პიცის კორელაციას შევეშვათ და ქართველ ლიბერალებს დავუბრუნდეთ. პირობითად საქართველოში ლიბერალების წარმოშვებასა და განვითარებას პოსტ-საბჭოთა პირობებში ორ ეტაპად დავყოფ, ან გნებავთ ორ განზომილებად: პრე-რევოლუციური და პოსტ-რევოლუციური.

პრე-რევოლუციური ლიბერალები ძირითადად სამ ბანაკად იყვენ დაყოფილნი: სამთავრობო ლიბერალები, ოპიზიციური ლიბერალები და არასამთავრობო ლიბერალები. სამთავრობო ლიბერალებს ძირითადად ის ხალხი შეადგენდენ, რომლებიც პრეზიდენტ შევარდნაძისა და დასავლური სოციალური და პოლიტიკური ღირებულებების მიმართ (რაოდენ პარადოქსულიც არ უნდა იყოს შევარდნაძისა და დასავლური იდეების მიმართ ერთ რეჟიმში ლოიალობა) ზოგჯერ მოჩვენებითი და ზოგჯერ დამაჯერებელი ერთგულებით გამორჩეოდნენ და დასავლურ ლიბერალურ დისკურსებს მთელი მონდომებით ითვისებდნენ, ხოლო ასევე იმავე პრე-რევოლუციურ ეპოქაში ოპოზიციურ ლიბერალებს ასევე ის ხალხი წარმოადგენდენ ვინც თავის დროზე სამთავრობო ლიბერალები იყვნენ (ანუ პირველი ჯგუფი). ხოლო არასამთავრობო ლიბერალები კი ძირითადად ოპოზიციური ლიბერალების ღირებულებით სისტემაში იყვნენ მოქცეულნი. ალბათ ჩემმა ამ ჯგუფურმა განაწილებამ გვარიანად დაგაბნიათ, მაგრამ არა უშავს, ჩემთვისაც დამაბნეველია იმიტომ, რომ ქართველი ლიბერალები არიან თვითონ დაბნეულნი.

რა ხდება მეორე ეტაპზე? ვინ არიან პოსტ-რევოლუციური ლიბერალები? სურათი ან გნებავთ ლადშაფტი აქაც არ იცვლება და ლიბერალთა ახალი ანკლავი ისევ ძველი ლიბერალები არიან: თავის დროზე ოპოზიციური და არასამთავრობო ლიბერალები მთელი ქვეყნისა შეერთდნენ და თავად გახდნენ ხელისუფალნი. თუმცა, პოსტ-რევოლუციური ეპოქის პირობებში ნაკლებად ავლენენ თავიან ლიბერალურ რეფლექსიებს და ახალი პოსტ-რევოლუციური ოპიზიცია, რომლებიც თავს ახალ ლიბერალებად აცხადებენ თავიანთი ცნობიერებითა და ცხოვრების წესით უფრო მუსოლინის ფაშისტურ გუნდს მოგაგონებთ, რომლებსაც გონება ვენდეტას მარტივი მისწრაფებებით აქვთ გამოტენილი და ერთი სული აქვთ როდის მოვლენ ხელისუფლებაში, რომ ყველაზე შური იძიონ და სამაგიერო გადაუხადონ. ეხლა, ამ მომენტში, ჩემს წარმოსახვით სამყაროში ასეთი სურათი დავხატე: ახალი რევოლუციის შემთხვევაში, მუსოლინი იქნება კოკო გამსახურდია და ანტონიო გრამში კი გია ნოდია (მიუხედავად მისი და გრამშის განსხვავებული იდეოლოგიური იდენტობებისა), პრინციპული მეცნიერი და პატიოსანი პოლიტიკოსი, რომელიც მკვეთრად არ იზიარებს ამჟამინდელი ოპოზიციის პრინციპებს, ნოდიას აპოლოგეტად ვერ გამოვდგები მაგრამ, ამ საკითხში ვეთანხმები, იმაში რომ ძნელია დაეთანხმო ქართულ ოპოზიციას.

თუმცა, თანამედროვე საქართველოში ვითარდება ლიბერალების ახალი ანკლავი. ესენი ძირითადად ჩემი თაობის ადამიანები არიან (მე 26 წლის ვარ), რომელთათვის ღირებულია შემდეგი:

• დასავლური ფორმალური განათლება (დომინანტური სოციალური სტატუსისათვის)
• ფინჯანი ყავა შარდენზე
• ჟურნალი ლიბერალი
• მუდმივ რეჟიმში იმის აპელირება რომ “ძალიან დაკავებული ვარ” ან “დრო არა მაქვს” (მაშინ როდესაც დროც აქვს და დაკავებულიც არ არის, მაგრამ დასავლური ლინგვისტური იდენტობის დაცვის შემცნება და მათთვის საყვარელი პროტესტანტული ეთიკა მოითხოვს ამგვარ დისკურსულ რეფლექსიას)
• მენეჯერული კლასი
• ვერა, ვაკე, საბურთალო
• ჭეშმარიტი თბილისელობა
• უკვე კარგად გაკრიტიკებული ქართული სოციუმის უმოწყალო კრიტიკა
• ირაკლი ჩარკვიანი (ამ უკანსაკნელს მეც სიამოვნებით ვუსმენ)
• დავით ტურაშვილი
• ტიბეტელი ბერები და დალაი ლამა
• ლაშა ბუღაძე
• მუდმივ რეჟიმში თვითრეპრეზენტაცია
• უამრავი რამ, რთულია ყველა ჩამოაყალიბო, ალბათ რეინკარნაცირებულ ანტიკურ ფილოსოფოსებსაც კი გაუჭირდება ასეთი ღირებულებების სრული იდენტიფიკაცია და ამომწურავარდ ფორმულირება.

ხოლო რათ მათ არ მოსწონს ეს არის:

• გოიმები
• სოფლელები
• უგემოვნოდ ჩაცმულნი
• უპოვარნი
• უცოდინარნი
• ხიხოები
• ხინკლის მწოველნი
• ჟურნალი სარკე
• გაზეთი კომუნისტი
• შალვა ნათელაშვილი
• ლეილას ალბომები
• გოჩა მანველიძე და კარლ მარქსი (ჩემნაირმა მარქსისტებმა მომიტევოს, რომ მანველიძე და მარქსი ეს საბრტყეში არიან, მაგრამ რას ვიზამთ ასეთია ნება ახლაგარზდა ქართველი ლიბერალების)
• საბჭოთა კავშირი
• ოდნოკლასნიკები

ასეთ ახალგაზრდებს კი ძირითადად სხვადსხვა სოციალურ სტრუქტურებში ან პოლიტიკურში შეხვდებით. ასევე ეწვიეთ Facebook-ს, იქაც აქვთ თავიანთი ორდენები ჯგუფების სახით ჩამოყალიბებული. ემპირიული მაგალითისათვის ასეთი ჯგუფი გამოგვადგება: Foreign Educated Georgian Professionals

ჟურნალი ლიბერალი

ახლახანს გავიგე, რომ გამოვიდა ჟურნალი ლიბერალი. Gგადავავლე კიდეც თავლი და ეს არის ჭეშმარიტი რეფლექსია ლიბერალების მოკრძალებული ხიბლისა, რამაც გამოიწვია ასევე ის, რომ ამ სტატიისათვის ეს სათაური დამერქვა. განსაკუთრებით ტექსტუალურმა იდენტობმა გამიტაცა და ჟურნალის სახელწოდებამ – ლიბერალი და უცებ მომაგონდა ჩემს ბავშვობაში მოქმედი გაზეთი კომუნისტი, რომლისაც აღარავის სწამდა, მაგრამ მაინც გამოდიოდა. თუმცა გაზეთი კომუნისტისგან განხვავებით, ვგრძნობ ჟურნალი ლიბერალს საქართველოში დიდი პერაპექტივა აქვს და შევეცდები პუნქტობრივად ჩამოვაყალიბო თუ რატომ, ამისათვის გავაკეთე 7 პრინციპის ფორმულირება, გაიცანით და ისიამოვნეთ:

• მისი სახელწოდებაა ლიბერალი და არა კომუნისტი (ეს უკანსაკნელი საქართველოში იდენტურია სიტყვა “ბნელთან” ან გენბავთ ასეთ სიტყვათა კოტექსტში მოიხსენიება “საწყალი, გაუფრენია”)
• ლიბერალი ქართული გაგებით – ადამიანი რომელიც ფლობს მონოპოლიას სიბრძნეზე და პროგრესზე
• ჟურნალს კითხულობენ ყავახანის ინტელექტუალები
• ჟურნალს კითხულობენ ქართველი ინტელექტუალები და მათ კარგად ესმით რისი თქმა სურს ავტორს, ისინი ხომ იმერელ გლეხებს არ ჰგავენ სულაც, მარტივი ლოგიკით რომ მსჯელობენ სამყაროს შესაძლო აღსასრულზე.
• ჟურნალი ღირს 2 ლარი და პლიუს 80 თეთრი, და როდესაც მას ყიდულობ შენ ამით განსხვადები სხვისგან, მაგალითად, ჟურნალის სარკე ხომ სულ რაღაც რამდნიმე თეითრი ღირს. შენი სოციალური სტატუსი სულ სხვაა მაინც. შენ იცი რომ იმერეთის რომელიმე მარგინალურ სოფელში ბატონი ჯემალი არ იყიდის ამ ჟურნალს რადგან 3 ლარს აგროვებს თავისი პენსიიდან რათა იყიდოს კომიკორი ღორებისათვის და ასევე იცი, რომ ამ ჟურნალს არ იყიდის გლდანის მე-7 მიკროში მცხოვრები ვახო, რომელიც ვაგზალზე ჯინსებით ვაჭრობს და 3 ლარად სიამოვნებით შეექცევა 2 კათხა ლუდს. შენ კი 3 ლარს იხდი და სამაგიეროდ შეიმეცნებ ინეტელქტუალურ სამყაროს. აქ მოქმედებს ფილმ ფორმულა 51-ში განვითარებული ლოგიკა “დამეხმარე, დაგეხმარები”, დაეხმარე ლიბერალს და შენ დაეხმარები საკუთარ თავს შეიმეცნო ლიბერალიზმი და მაშასადმე გახდე ბრძენი.
• ჟურნალს აფინანსებს სხვადსხვა დონორები, მათ შორის ფონდი ღია საზოგადოება - საქართველო, რომელიც თავშესაფარია იმ ქართველი ლიბერალი ინტელექტუალებისათვის, რომელსაც არ ესმით გოიმი ქართული სოციუმის.
• ჟურნალის დამფუძნებლები ის ადამიანები არიან, რომლებიც ქართველ ლიბერალთა სივრცეში უკვე დიდი ხანია ინტეგრირებულნი არიან და პატივცემული ადგილი უკავიათ უკვე იქ. და თუკი შენ, გაიცნობ მათ და მათ ხედვებს მაშინ გიხაროდეს რათა მოვიდა ჟამი შენი გონების განათების.

ჟურნალ ლიბერალს ასევე აქვს ერთი კარგი თვისება, კერძოდ კი არ არის საჭირო შეისწავლო კლასიკური და თანამედროვე ლიბერალიზმის თეორიები, რადგანაც სწავლა ნიშნავს ძიებას და თუკი შენ ხარ ჟურნალის მკითხველი შენ უკვე იპოვე ის რასაც ეძებდი – სიბრძნე და პროგრესი.

დასასრული ანუ აპოკალიფსი

მივადექი ჩემი სტატიის აპოკალიპტურ ნაწილს და ვამთავრებ მას. ერთი შემოთავაზება მინდა დაგიტოვოთ და რომ თქვენც გაგებაში ჩავარდეთ ისევე როგორც მე (ესეც მერაბ მამარდაშვილის ტერმინია). ლიბერალიზმის კლასიკური და თანამედროვე თეორიებიდან, რომელს უფრო მიესადაგება ქართველი ლიბერელების იდენტობა, ან იქნება მათ აქვთ ახალი თეორია? შეიძლება ასეც იყოს.


24 ივნისი 2009 წელი
ბოლძანო, იტალია

On Current Crisis of Human Consciousness

On Current Crisis of Human Consciousness


By Bakar Berekashvili


Current heavy discussions among the intellectuals about conformist nature of modern society are closely related with the crisis of human consciousness in the modern world. In my own view, there is no doubt that conformism makes human much more depending or subordinating to something or to somebody. And conformism itself is a logic consequence of uncivil consciousness which definitely separates citizen not only from state but also from world, from nature as such. We are born in this world as free individuals and the idea of civil consciousness asks us to follow this holy value of freedom in order to keep our individual identity and thus to be in eternal contact with world, with our planet with our own beliefs and views.

The crisis of consciousness is not a simply new phenomenon of our time. And this is not also an abstract, unrealistic term which exists only within very definite space just as a part of our inner imagination. But mostly, crisis of human consciousness is a process which has its roots from old time and we still witness it. For example, if the crisis of human consciousness during the middle Ages was human admiration towards the idea of holy wars that should serve for prosperity of their countries, currently the clear reflection of the crisis of human consciousness is conformist and uncivil discourses which dominate over the minds of modern individuals. But here, of course I do not mean that conformism is also new phenomenon, of course this is also old one but point is that new post-industrial and post-modern society presented their own and new character of conformism.

There is a logic question on our minds. So, what are the basic reasons of conformism and why are people striving to gain conformist nature? Well, I would say that no person, as such, is encouraged and devoted to be conformist, but current trends of social and political thinking makes human to be conformist and subordinated one. But, of course we can seek the roots or let’s say the reasons of conformism which made society and individual as a member of society to follow conformist lifestyle.

Well, Georgian philosopher, Merab Mamardashvili thought that economic well-being or social welfare is not absolutely positive phenomenon for human, just because of that economic well-being makes individual as passive citizen with uncivil consciousness because he or she only strives to gain economic prosperity and for this purpose individual may sacrifice everything and thus to be value-free person, which of course is a clear example of conformism. And so, with such attitude, an individual gradually separate himself from nature and from the idea of individual identity and such identity makes this nature and our planet wealthy because diversity as such in many senses and terms is completely useful thing, and diversity of various individual identities is a source of attractive and brave human race.

Obviously, as I have mentioned, I believe that current crisis of consciousness is based on the idea of conformism, but mention should be made that economic benefits are not the only reasons for origin of extremely conformist society of our time. But, I believe that another reason of conformism and especially in contemporary Western Europe is raising and development of bureaucratic character which exists not only within particular institutions but also within individuals. Bureaucratic character for Europe is not new, of course, but this is alerting challenge for such Europe who claims to be democratic to have such strong reflections of bureaucracy. And there is no doubt that bureaucracy stimulates and encourages conformism and just for simply reason, and reason is that itself bureaucracy has conformist nature and bureaucracy can not survive without conformism.

But, if we take into the consideration the case of current Russian society, we can easily conclude that crisis of human consciousnesses and development of conformism is comprehensively related with human fear and this is not only fear of physical liquidation but also fear to loose happy and careless life full with economic wealth and one day you may loose all these if you decline to be loyal with existing political authority or with existing adapted social and political values in Russia. I would say that current crisis of human consciousness is deeply reflected in Russia as Russian citizens lost ability of free thinking and thus declined keeping individual identify, free thoughts and free imaginations, even inner, invisible imaginations.

Currently I am in Georgia, which is my native country and talking now from the heart of Tbilisi where crisis of human consciousness is also, of course, deeply visible. I can list three main reflections of current crisis of human consciousness in Georgia, and they are: passive citizenship, snobbish social identity and of course, I suppose you need not guess it and this is conformism. And this is so pity that especially young people in Georgia are victims of this conformism and passive citizenship, but this is also true that they decided to follow this road of passive activity as citizens just because of that they are motivated to meet economic wealth and to dedicate their life for accumulation of economic wealth and such approaches of course helps young people to be very popular and to satisfy their interest on any social and political level, from sexual intercourse with beautiful girls to holding high political position or probably non-political but proud positions and to be known among the people, and especially among the poor rural people who has a dream to have such family member. Young people, here in Georgia strive to gain education not for sole purpose to live with truth but for very poor pragmatic reasons which is to be popular and desirable person for some clans and snobbish social groups and also, current capitalist system and social thinking made human consciousness of young Georgians as very greed for mass popularity and wealthy.

The crisis of human consciousness with its all negative challenges is a legacy of wars, decomposition of society and social disarticulation which started existence from old ages. This is very clear that current crisis of human consciousness also creates obstacles for social justice, solidarity and common understanding among the nations which should be key foundations for post-modern societies for eternal survival. This is indeed very visible for us also that contemporary world capitalist order for which conformism as a reflection of human consciousness has vital importance damages holy ideals of non-conformist and active citizenship. There is no doubt that capitalism co-exists with current conformist nature of society perfectly and without any serious resistance.

Luchino Visconti, in his brilliant and dramatic film La Terra Trema, tried to show us that this is capitalism which made human consciousness and consciousness of society as such very conformist and loyal with any kind of negative and damaging challenges of life, and if somebody wish to change local social lifestyle he is completely sacrificed and potentially dead if there is no social consolidation within society around the idea of solidarity and common respect of human dignity.

I believe that there is no other way in modern world than to change the crisis of human consciousness with all trends which it contains. And of course, the only way for us is unification, worldwide civil unification for protection of eternal peace, dignity and our individual identity

Thank you very much and as John Lennon said I hope one day you’ll join us and the world will be as one:)

On Civil Society in Post-Soviet Countries

This is a foreword written by Bakar Berekashvili for March Issue of A Different View, IAPSS Monthly Magazine.

-------------------------------------------------------------------------------------------------


Foreword: In Memory of Merab Mamardashvili
by Bakar Berekashvili

“Truth is higher than nation”

Merab Mamardashvili

Dear friends,

I am especially happy to see another issue of A Different View which aims to discuss and evaluate development of civil society in post-soviet countries, to seek and analyze several key mistakes and achievements which we face now in this area. And I am very excited that this issue of ADV is dedicated in memory of Merab Mamardashvili, outstanding Georgian philosopher and public intellectual who gave his brilliant contribution in promotion of civic and democratic values in former soviet countries, including Georgia.

Merab Mamardashvili spent most part of his life in Russia where he graduated philosophy from Moscow State University and he deeply believed that it was his mistake to study in Russia. He studied in the country where soviet tyranny and oppressive regime of soviet system was awfully reflected and where academic freedom and right for free thinking among the scholars and intellectuals merely did not exist due to so-called political correctness. And even within such terrible conditions which Mamardashvili faced in Russia he remained faithful towards his values and principles which were reflected with his compassion of democratic state based on strong free civil society. Mamardashvili strongly promoted the idea of civic participation and need for civil society for any state and he delivered his lectures with such visions and views during Soviet era and despite high pressure from state bureaucracy he never joined large group of conformists which existed in academic community of USSR.

Despite high criticism of Soviet Union by Mamardashvili, this is a great mistake to say that Mamardashvili disliked Socialism, in contrast, Mamardashvili had his sympathies towards philosophical and conceptual basis of Socialism and he thought that Socialism was great European idea. And his critical reflections towards Soviet Union was relevantly accurate because Soviet Union did not manage establishing of real Socialism where social justice and solidarity should be guaranteed, instead of this Soviet Union and its Bolshevik founders established great tyranny and managed to close minds for majority of its citizens.

Citizens and civic groups were central for Mamardashvili in formation of state. He deeply trusted that citizens and society in general should emancipate their minds from such stereotypes, biases and prejudices which can disturb democracy and civil harmony in country. In late 1980s Mamardashvili returned in Georgia and worked for the Institute of Philosophy of the Academy of Sciences of Georgia and he also delivered number of lectures in philosophy at Tbilisi State University. This was time while in Georgia there was large scale promotion of nationalistic discourse from opposition political forces who soon took power in Georgia and also from large part of society there was active propaganda of nationalistic ideology. Mamardashvili strongly confronted with such nationalistic discourse and criticized those people who were in favor of such way of thinking Many people during this time did not like Mamardashvili because they thought that cosmopolite nature of Mamardashvili’s thinking was damaging for Georgia and he was especially discriminated by Zviad Gamsakhurdia, famous Georgian Nazi politician whose political team gradually started growing the power and finally it took state power in Georgia by the end of 1990s and in Spring of 1991 Gamsakhurdia became president of Georgia.

Merab Mamardashvili died by heart attack in November 1990. By that time he was on the peak of popularity in the groups of European intellectuals and philosophers, his writings are very valuable in contemporary Europe but unfortunately in Georgia still Mamardashvili is not respected and not many people know about his brilliant intellectual life.

One year later from the death of great Georgian philosopher, Soviet Union formally destroyed and this happened in December 1991. All member states of Soviet Union remained alone towards new challenges and initiatives. Some managed successfully to develop in progressive ways and some could not do it because of weak and powerless society.

Civil society is a very dangerous word for many governments in majority of former soviet countries. For example, this word “Civil Society” has cruel essence for the governments in Russia, Belarus, Azerbaijan, Armenia, Uzbekistan and etc. Deaths and murders of journalists, human rights defenders and civil society activists in these countries show high level of dictatorship and totalitarianism which is established in these countries by their political leaders. Formation of civil society eventually means opening of the minds of citizens and their active civic participation which of course will be defeating phenomenon for corrupted political regimes in post-soviet countries and that’s why they brutally attack idea of civil society.

However, in terms of development of civil society in post soviet countries there are still some progress together with regress. For example in Georgia we have thousands of NGOs, civic groups and associations of citizens who strive to promote and advance democracy in Georgia; however regress is that many such institutions and associations are controlled by the government and lost real significance of civil society organizations. Also, universities which are central actors of civil society are totally controlled by the ideological mechanisms created by state authority.

This is an achievement for civil society development in former soviet countries while we see brave life of Gari Kasparov in Russia against government, while we see how Kasparov and his group struggle for protection of human rights and solidarity in Russia, and this achievement is caused by small part of citizens in Russia who wish to bring down totalitarianism and to replace it with democratic order.

I hope this issue of ADV will give clear landscape and basic trends of development of civil society in post-soviet countries and will give its modest contribution to promotion of the idea of civil society in former soviet countries. This issue also includes links on the topic of the month where you can learn more about civil society in former USSR and countries of Eastern Europe. I am really very thankful to all persons who contributed to this issue of A Different View.


Best regards,

Bakar Berekashvili

An Open Letter to Mr. Poul Nyrup Rasmussen, President of the Party of European Socialists (PES)

An Open Letter to Mr. Poul Nyrup Rasmussen, President of the Party of European Socialists (PES)


Dear Mr. Rasmussen,

At the very beginning I would like to express my genuine appreciation personally to you and to the Party of European Socialists which you lead currently. I believe that PES is one of the most important intellectual and political players in promotion of human rights, democracy and social justice in Europe.

I decided to write you this letter, firstly as a citizen of Georgia and then as young political scientist who is extremely worried about political and social identity of Georgian country. This letter is just sincere expression of my thoughts and reflections on current political and social processes in Georgia and I decided to send this letter exactly to you as I consider you and your organization as a strong voice for freedom, democracy and social solidarity across Europe.

This letter is also modest attempt from my side to push PES to be critical about contemporary Georgia and to be critical not only towards political authority, but also towards political opposition and towards some basic stereotypes and social values which affects democratic transformation of Georgia.

On Political Authority in Georgia

In 1991 Georgia gained independence. Oppressive soviet regime which lasted approximately 70 years left hard legacy for Georgia. However, people tired with oppression and humiliation by Soviet nomenclature had deep hope for brilliant democratic future of Georgia. But this hope was destroyed by the nationalist regime led by Nazi president Zviad Gamsakhurdia who brought only brutality and disrespect of human dignity in Georgia. Then Gamsakhurdia’s regime failed and Eduard Shevardnadze took political power in Georgia. High level of conformism, large roots of corruption, terrible types of state bureaucracy and many other things became basic political and social values in Georgia under president Shevardnadze. And in November of 2003, through the Rose Revolution, citizens of Georgia brought down Shevardnadze’s hybrid political regime. In 2003 new hope was born into the hearts of Georgian citizens and this was a hope for being European country, hope for building European democratic country.

Today, Georgia is gradually losing this hope and it even started to lose this hope one year later after the Rose Revolution, while it became clear for everyone in Georgia that Mikheil Saakashvili and his political team is not an example of democratic government. Lack of intellectual resources and embittered young political officials turned out to be the most important problem in Georgia. Embittered faces of Georgian ministers and political figures and their hate speech towards different view remind citizens of Georgia brutal political regime and state repressions in Georgia during 1930s. However, I totally disagree that current political regime in Georgia is relevant with Bolshevik political system just because of that Bolsheviks carried fundamentally different ideological identity than Saakashvili’s government, but mention should be made that the forms of hate and discriminative approach towards different political opinions in contemporary Georgia is very relevant to Soviet Georgia during 1930s.

Saakashvili claims to be a patriot of Georgia and in the name of patriotic spirit he regularly violates the most important value of each individual on our planet – a dignity. Human rights and human dignity became unserious discourse in Georgian under Saakashvili, for his political regime the most important thing is statehood and not democracy, but he forgets that statehood without human rights protection and democratic values is a monster that has much in common with tyranny and nothing common with humanism. Saakashvili claims that national security and national interest of Georgian nation is more valuable principle than a human and his dignity. And this is a terrible mistake of Saakashvili. This is a mistake which definitely shall lead Saakashvili to his political apocalypses.

In his brilliant work The Republic Plato said “I am the wisest man in Athens because I know I don't know. I am only singularly ignorant. The rest of the citizens are twice ignorant. They think they know, but they still don't know”. The idea to know something or the idea of knowledge is also sensitive issue around Saakashvili and his political authority; they think that they own objective truth and everybody should admit to this truth discovered by Saakashvili. But point is that there is no hegemony over objective truth in our humankind, because objective truth itself is a phenomenon that could not be hold by human. But still, despite this, Saakashvili thinks that this is exactly he and his government who knows what objective truth is and even not only knows but they hold and maintain such objective truth. So, Saakashvili decided to be a god, a real god who knows everything. And this is another great mistake of Saakashvili, particularly to identify himself with god and therefore to be known as Misha Almighty!

Georgian philosopher Merab Mamardashvili believed that a state without citizen is a monstrosity. He talked about necessity of civic life during Soviet era where relationship between the state and citizen merely did not exist just because of that Soviet Union saw a citizen not as an actor in state building but as an animal who should be feed by country. Mamardashvili pointed out that the result of October Revolution of 1917 in Russia was that state stepped in and tried to mediate everything, and according to Mamardashvili this was the death of civil society. Unfortunately, same happened in Georgia after the Rose Revolution of 2003, state decided what is good for society and what is bad for society, state started to rule the country without citizens, political authority did not consider citizens as source of any power and consequently Georgian state started to be formed as a state without citizen. Political authority neglected to accept citizen as a foundation of state, instead of this they accepted foundation of state their principles and doctrines because as noted above they think that they know everything and they dominate over the truth. Therefore, Georgian country is under great threat, I do not see this country with its citizens but I see this country as a country without citizen.

The great shadow of conformism is still visible in Georgia. Young people, encouraged with their aspirations to become influential officials agree to do everything with neglecting of moral values and honesty in order to achieve their holy aim – dominate over employees at their public offices. The sense of naughty makes young state officials unmerciful towards other people who do not share their opinions or simply criticize them. Strong desire of young people employed at various public agencies to became promoted officials stimulates them to peach against their colleagues and even against their friends within their agencies. Impregnated with envy and grief, young people at public offices try to humiliate others who are honest and intellectuals and unfortunately number of such intellectuals at Georgian public offices is extremely low. There is a significant gap in Georgian young generation and this gap frequently divide them into numerous parts which definitely does not constitute any foundations for consolidation of young people in Georgia to obtain freedom, dignity and democracy in this country.

The universities are most important institutions on our planet whose key purpose is to provide team of young intellectuals for country who should contribute to development of democracy, civil society and social justice together with all parts of society. This is very clear that in Georgia the idea of university and academic freedom is very neglected and disregarded by state authority. For example, Tbilisi State University which is a first university not only in Georgia but in South Caucasus does not realize real functions of higher educational institution. Unfortunately, critical and creative thinking among the students of university suddenly disappeared and university administration together with governmental structures successful try to offer the only dominant discourse for students and teachers and like during 1930s, university administration argues students and teachers that their task is only to study and teach and not to be involved in civic and political life. The rector of Tbilisi State University directly calls to all students and teachers not to join any actions and manifestations against state authority, because he thinks that such engagement will be relevant with high treason and everybody should be faithful before Georgian government. This is also cynical that current officials of Tbilisi State University who unmercifully attack different views in Georgia are persons who follow political conceptions of Georgia’s former Nazi president Zviad Gamsakhurdia. This is a tragedy of Georgian educational system that nationalistic discourse and nationalistic doctrines are pretty respected at Tbilisi State University which definitely will lead this educational institution to ignorance. In fact, in contemporary Georgia, there is not even the only higher educational institution that is not managed and controlled by state authority and so Georgian universities became not a place of creative and critical discourses but they became outlets of Georgian government. This is extremely bad fact that student self-government of Tbilisi State University is a key player in abusing academic freedom and student rights at the university and with this action, conformist students prove their loyalty to president Saakashvili.

Many intellectuals of our era and also previous centuries develop and agree the idea that revolution should take place in the minds of individuals and that revolution just for institutional changes will not bring any well-being for the country. I totally agree with this idea that this is important to have revolution in the minds of individuals and therefore to revise some social and political values. We expected revision of social and political values after the Rose Revolution of 2003, and we had a hope that old traditions and negative values would be finally broken down but, now we are disappointed, because we clearly see that nothing has changed. After the Rose Revolution we have received just new political authority with the same old taste.

On Political Opposition in Georgia

Speaking about political opposition in Georgia is doubly emotional thing for me than speaking about weaknesses of Georgian authority. Currently, in Georgia there are several opposition parties who criticize president Saakashvili and his team. However, I believe that these opposition parties, including their political doctrines or conceptions are much more dangerous for Georgian country and generally for Georgian society than Saakashvili and his government. Here, I mean below, I shall try to urge my opinion.

Religious nationalism is the most important characteristic sign of any opposition party in Georgia. Almost all opposition parties absolutely agree to the idea that state should derive its political legitimacy from adherence of Eastern Christian Orthodox values and consequently opposition strives to form theocracy in Georgia which is a central value of religious nationalism. Almost all opposition parties agree that they should listen to the advices given by Georgian patriarch, leader of Georgian Orthodox Church. And almost all opposition parties declare in their political conceptions that they recognize Eastern Christian Orthodoxy as the only doctrine who should rule the country and frequently representatives of these parties deliver their hate speech in manifestations and within Georgian media against ethnic and religious minorities in Georgia. Especially, such opposition parties as are: Political Movement “Freedom”, Political Party “Conservators” and Political Party “New Rightists” are famous with their hate speech and with their adherence for religious nationalism in Georgia. For example, recent statement of Davit Gamkrelidze, leader of “New Rightists” where he considers possibility for Georgian patriarch to be a regent of the country and to establish monarchy as a crucial political order clearly reflects nationalistic nature of his political party, mention should be made that part of old intelligentsia and part of new generation support Gamkrelidze because they consider them as a “Truly Georgian” and obedient before Georgian Orthodox Church. But the most important dangerous opposition party which I consider in Georgia is Political Movement “Freedom” who is chaired by Konstantine (Koko) Gamsakhurdia, a son of Georgia’s ex-Nazi president Zviad Gamnsakhurdia. Mr. Gamsakhurdia is the most dedicated protector of the nationalistic regime led by his father in early 1990s, he actively promote same nationalistic discourse like his father and if you take a look to the mission statement of his political party, you shall easily discover that this is a neo-Nazis political party in Georgia which will overflow everybody and everything who do not share “Georgian” values if they could take the power in Georgia.

Brutality against different view, embittered faces and dark political past are another characterizing sings for Georgian opposition like for Georgian state authority. Almost all politicians currently engaged in opposition activities has non-democratic and uncivil individual nature and they criticize Georgian government not for the reason that they would like to build democratic Georgian state but they criticize them because they wish to take power in country and just to satisfy their personal ambitions. I do not believe that Georgian opposition can save the country; in contrast, I believe that Georgian opposition, due to its ineffectiveness and numerous weaknesses can bring much more injustice and brutality in Georgia. I strongly believe that that nationalism and xenophobia which are their ideological identity will destroy not only democratic transformation of country and but in case of their coming in state power, Georgia will face serious isolation and marginalization from international community which could have fatal consequence for Georgian country.

This is a real tragedy of Georgian opposition that some of the parties who declare that their ideological identity is linked with liberalism are not faithful before their values. Republican Party, for example, which is considered as a political party based on liberal values and principles decided to join United Opposition due to their hate towards Saakashvili and therefore started to cooperate closely with Nazi and neo-fascist politicians such are Gachechiladze, Gamsakhurdia, Gamkrelidze and many others. This decision made by Republican Party deeply disappointed me, because I saw how this party betrayed their values and principles just in order to gain some political popularity and political dividends and therefore to take power in Georgia after Saakashvili. Actually, I strongly disagree with disseminated idea that political pragmatism is relatively nice thing. I think that political pragmatism makes any political movements vulnerable to betray their values and principles and to neglect idealism, in such case they frequently forget faithfulness towards their political principles and thus they loose their independent and different thinking towards various topics and problems. I am very sorry that Republican Party became real victim of such political pragmatism in Georgia and as a result of such approach we can easily see how Republican Party successfully managed friendship and collaboration with nationalist opposition parties in Georgia.

Another key problem to which opposition faces currently is ineffectiveness to maintain their proposals and initiatives on various social issues in Georgia. Problem is that Georgian opposition does not stand on progressive path and it simply generates dark and regressive ideas and therefore it is not able to propose any successful and attractive proposals before the society. Georgian opposition, similarly with Georgian state authority regularly reflects their hate towards different view and critical opinion expressed towards them. Opposition discriminates all critical opinions dedicated to their activities and they consider all the persons who criticize their mission and political outlook as supporters of government. Therefore, we can easily conclude that both opposition and political authority are talking in same context towards different view and critical evaluations of their activities and political vision.

On Myths and Stereotypes within Georgian Society

I do not think that current crisis in Georgia is caused only by political authority or political opposition. I do not see only political and social crisis in my country but also I see huge crisis in the minds of Georgian society, in the minds of individuals who has shared old stereotypes and myths on various topics and which of course damages progressive development of Georgian state and society. Georgian film director Tato Kotetishvili, in his excellent film Anemia which was released in 1988 reflects its sorrow that even after Perestroyka, part of Georgian society still stayed in old communist stereotypes and they assess our life with non-existing myths and stereotypes created by Soviet dictator Stalin. Unfortunately, Tato Kotetishvili died several years ago and he could not see contemporary Georgian society who still remains in same system of social values created by Soviet order. Furthermore, now Georgian society mixed it Soviet values into nationalistic values and we have got hybrid which totally destroys possibilities to create tolerant and open society in Georgia.

Popular Georgian stereotype or tradition to assess human in terms of his or her work career is still characterizing and damaging for country. Especially young people in Georgia are extremely motivated to take high positions in governmental structures and with this action to increase their authority within society and so they are surrounded with high sense of naughty and consider themselves as individuals who own monopoly on wisdom. Such people are always concentrated to humiliate others who are subordinated upon them due to job conditions. And scared with the possibility to lose the job, the people who are supervised by such young nomenclatures frequently experience degrading treatment form such young bureaucrats. Even, within Georgian young generation there are clans and cycles who try to establish their own order and make everybody to follow their demands. Unfortunately, such clans of young people can be found in Georgia in many governmental and even non-governmental institutions.

Lack of critical and creative thinking within Georgian society and especially among the young people is especially sensitive for Georgia. This is a Georgian stereotype that people are pro-governmental or ant-governmental; there is almost no sense in society to be critical against both political authority and political opposition. People who live in this country with great wealthy are pro-governmental and loyal with every steps taken by political authority, while people who live with extremely poor conditions in Georgia hate government and embittered by their poverty they passionately support opposition and therefore people lost ability of thinking as they assesses the things according to their social well-being. And this is a tragedy of Georgian country while we have here extremely rich and extremely poor people. And so, today we have got broken bridge, two divided parts of Georgian society: reach and poor and this is a problem which was noted and discussed yet in the second half of 19th century by Georgian writer and publicist Ilia Chavchavdze in his works. Unfortunately, such broken bridge on which Ilia Chavhavadze talked about exists in contemporary Georgia as well.

Recently, brilliant Georgian public intellectual and writer Naira Gelashvili talked about problems of modern Georgia. She absolutely truly noted that this country is not developing through free thinking and that people still carry some myths and stereotypes which definitely do not bring free and creative thinking in the country. I agree with her opinion that like in Soviet Union, in modern Georgia political authority does not appreciate free thinking. And the greatest problem of Georgia is that neither government and nor society is committed to have free thinking, creative and critical thinking which is a crucial source for formation of open and tolerant society. I think the snobbish character of Georgian society mixed with its nationalistic nature will bring only extremely negative results for Georgia. We should recognize and we should always keep in mind that only free and critical thinking can bring Georgia on the way of eternal peace, universal prosperity and real democracy.

Despite the fact that one could assess my opinions and reflections as very pessimistic, I still have a hope, and I hope that once Georgian country will stand on a proper path which should bring peace, democracy and social justice in the county.




Sincerely yours,
Bakar Berekashvili


21 February 2008
Tbilisi, Georgia